Was vroeger alles beter? (Nee, alleen anders)

11 september 2025

Het leven in 2025 is niet te vergelijken met het leven in, zeg, 1955 of 1965. Maar veel thema's waarmee de ‘jeugd van toen’ te maken had, spelen ook een rol voor de jongeren anno nu. Er is niets nieuws onder de zon. 

Pieter Beens, beleidsmedewerker bij de generale diaconale commissie (GDC)

De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan. Politici lopen zich alvast warm voor de verkiezingscampagne. Die barst, naar het zich laat aanzien, vooral los na Prinsjesdag. Het blijft nog even gissen naar hét verkiezingsthema, maar het laat zich raden dat termen als ‘asielcrisis’, ‘landbouwbeleid’ en ‘internationale veiligheid’ ons in de komende weken om de oren zullen vliegen.  

Daarmee verschillen de belangrijke verkiezingsthema's maar weinig van de vorige keer – nog geen 2 jaar geleden. Toen slaagde NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt erin om ‘bestaanszekerheid’ hoog op de agenda te zetten, en tamboereerden de VVD en PVV vooral op asiel en migratie. 

De onderwerpen waar politieke partijen mee proberen kiezers te winnen zijn belangrijk. Maar als je alleen naar deze thema's kijkt, mis je veel andere onderwerpen die jongeren én ouderen in Nederland ook direct raken. Terwijl die onderwerpen óók vragen om aandacht van kerkelijke gemeenten en diaconieën. 

Woningnood

In de afgelopen zes maanden kreeg de generale diaconale commissie (GDC) regelmatig de vraag om advies over een heel actueel probleem: de woningnood onder gemeenteleden. Er worden weinig nieuwe woningen gebouwd, de huizenprijzen zijn torenhoog en het aantal echtscheidingen binnen kerkelijke gemeenten neemt toe. Daardoor is het voor jongeren en groeiende gezinnen vaak lastig om een geschikte en betaalbare woning te vinden. Soms moeten ze op zoek naar een woning ver van hun kerkelijke gemeente – wat nogal eens betekent dat ze de gemeente verlaten. 

Steeds meer diaconieën vragen zich daarom af wat zij kunnen doen voor gemeenteleden die te maken hebben met woningnood. 

Lange tijd speelde ‘woningnood’ nauwelijks bij stellen en gezinnen. Er waren genoeg huizen te vinden – en vaak ook nog betaalbaar. Als een diaconie al iets moest doen, ging het meestal om een tijdelijke oplossing of een uitzonderlijke situatie.  

Toch is woningnood niet alleen een probleem van ‘millennials’ en ‘Gen Z-ers' – grofweg de generaties die tussen 1980 en 2010 werden geboren. Ook de ‘stille generatie’ (geboren in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog) en de ‘babyboomers’ (de naoorlogse generatie) moesten destijds vechten voor een woning. De oorzaken waren anders – eerst woningnood door de oorlog, daarna schaarste door de vele jonge stellen – maar hun problemen leken destijds sterk op die van de jongeren van nu. 

Zorg en onderwijs 

Ook ‘zorg’ en ‘onderwijs’ zijn thema's die generatie na generatie terugkeren. In de jaren na de oorlog groeide Nederland uit tot een van de beste verzorgingsstaten ter wereld: de zorg in Nederland werd goed geregeld, er kwamen steeds meer uitkeringen, en het onderwijs werd zo toegankelijk mogelijk gemaakt.  
Dat werkte goed, totdat het stelsel te veel ging kosten. Toen het dreigde vast te lopen, volgden er bezuinigingen en werd de toegang tot zorg en onderwijs lastiger. Nog steeds zijn de kwaliteit van de zorg en het onderwijs in Nederland hoog, maar steeds vaker wordt daarvoor een beroep gedaan op ‘eigen bijdragen’ en ‘solidariteit’. Dat is begrijpelijk, want het wordt voor onze samenleving steeds moeilijker om de kosten van de verzorgingsstaat op te brengen – en al helemaal als er meer geld naar andere belangrijke zaken, zoals defensie, moet.  

Ouderen hebben vooral de voordelen van de verzorgingsstaat ervaren, maar de generaties na hen krijgen steeds meer te maken met de lasten ervan. Dat legt druk op de kinderen en kleinkinderen van de ‘boomers’: jongeren van nu moeten hun toch al volle leven vaak combineren met zorgtaken, terwijl ze bovendien vaker worstelen met eigen kwetsbaarheid en psychische problemen.  

Dat levert ook weer financiële uitdagingen op voor burgerlijke gemeenten, die toch al worstelen om hun begrotingen rond te krijgen – thema's die we vast terug zullen zien rond de gemeenteraadsverkiezingen op D.V. 18 maart 2026. 

Diaconieën komen deze knelpunten op verschillende manieren tegen: van gemeenteleden die hun zorgkosten niet kunnen betalen tot kerkgangers die zwaar belast zijn door mantelzorg. Dat plaatst ze voor een belangrijke uitdaging: hoe zorg je goed voor ouderen en jongeren die – al is het op andere manieren – worstelen met dezelfde thema's? 

Van ouderen naar jongeren 

Ook de GDC bezint zich op die vragen. Dit jaar staan we specifiek stil bij ouderen. Nog deze week denken we tijdens de toerustingsdagen samen met diakenen uit het hele land na over mantelzorg en de toekomst van ouderenzorg in gemeenten. Maar daarna richten we anderhalf jaar lang onze blik op jongeren. Aan de hand van het thema ‘Dienen voor en met jongeren’ bezinnen we ons op wat jongeren nodig hebben, en hoe we ze kunnen betrekken bij de kerkelijke gemeente en bij diaconale initiatieven. We laten ons daarbij leiden door het besef dat de tijd waarin jongeren nu opgroeien verschilt van die van hun ouders en grootouders, maar dat veel van hun vragen toch vergelijkbaar zijn. En vooral, dat ze dezelfde God nodig hebben als hun voorgeslacht. 

Dit artikel verscheen in 'Zicht op de kerk' van 11 september 2025. Foto: Annie Spratt via Unsplash